สวัสดีครับ เพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ ชาวเวบ ninekaow ทุกๆท่าน หลังจากคราวที่แล้ว ผมได้เคยอธิบายเกี่ยวกับเรื่องนอกตู้ซะเป็นส่วนใหญ่ คราวนี้ เราจะแวะกลับเข้ามาคุยเรื่องในตู้กันบ้างละกันครับ อิอิอิ จริงๆ ก็เรื่องปลาๆ นี่แหละครับ ไม่ได้มีอะไรแปลกไปจากบทความอื่นๆ แล้วที่สำคัญ เจ้าปลาประเภทนี้ ก็เคยมีเพื่อนๆ พี่ๆเขียน เกี่ยวกับเรื่องการผสมพันธุ์ของเค้าไปบ้างแล้ว แต่ยังไม่ได้ลงไปในรายละเอียดของ ขนาดตู้ วิธีการเลี้ยง การดูแลรักษา และอื่นๆ ทั้งหลายทั้งปวง เพราะฉะนั้น เอาหละ วันนี้ผมขอรับอาสามาอธิบายเรื่องนี้ให้พอเป็นพื้นฐาน กับเพื่อนๆ ที่สนใจจะเลี้ยงปลาหมอแคระชนิดนี้แล้วกันครับ

แต่ก่อนอื่น ขอออกตัวไว้สักนิดว่า ข้อความในบทความนี้ บางส่วนมาจา ประสบการณ์ตรงของผม และบางส่วนก็มาจากบทความจากแหล่งอื่น ที่ผมได้เคยหยิบจับผ่านตามาบ้าง ซึ่งอาจจะมี ส่วนที่ตรงและ อาจจะเบี้ยวบ้าง ยังไงไอ้ส่วนที่ บูดๆ เบี้ยวๆ โดยไม่ตั้งใจ ผมต้องขออภัย เพื่อนๆ ไว้ ณ. โอกาสนี้ด้วยละกันนะครับ โอเค งั้นเรามาเริ่มกันเลยดีกว่า นิ

อะไร ที่เราควรจะทำความเข้าใจ ก่อนที่จะไปซื้อไปหา เจ้าปลาชนิดนี้ มาลงตู้

ประการแรกเลย เรื่องการดูแลเอาใจใส่ ปลาชนิดนี้ก็เหมือนปลาทุกๆชนิดครับ คือต้องการการดูแลเอาใจใส่ที่เหมาะสม ว่าแต่จะเหมาะสมยังไงนั้น ผมคงต้องตอบเลยว่า เหมาะสมมากๆ เนื่องจากหลายๆคนที่เคยเลี้ยงแล้วเจอมากับตัวว่า เลี้ยงยาก ร่วงเร็ว ชนิดที่ว่าเจอกันยังไม่ทันข้ามวันก็ เซย์ กู๊ดบายกันไปแล้ว เพราะฉะนั้น การดูแลเอาใจใส่ เรื่องความถี่ในการเปลี่ยนน้ำค่อนข้างสำคัญมากครับ แต่แค่นี้ไม่อยากจนเกินไปหรอก จริงไหม

ประการที่สอง ปลาหมอแคระเหมาะสำหรับใคร เหมาะสำหรับทุกคนครับ ไม่ว่าจะเป็นแม่หม้ายหรือว่า ชายอกสามศอก เลี้ยงได้หมด โดยเฉพาะอย่างยิ่งคนที่ชอบดูหนังประเภท ครอบครัวสุขสันต์ ที่พ่อแม่ลูกอยู่ กันพร้อมหน้า เพราะปลาชนิดนี้มีจุดน่าสนใจอยู่ที่การเลี้ยงลูกของพ่อแม่ปลาครับ เพราะพ่อแม่ปลาจะให้การดูแลลูกพอสมควร จนถึงระดับนึง แล้วจะปล่อยให้หากินเอง

ประการที่สาม ต้องการพื้นที่มากไหม ไม่มากไม่น้อยครับ ตู้ไม้น้ำขนาด ยี่สิบสี่นิ้ว นี่สบายมาก แต่จากประสบการณผมว่ายิ่งใหญ่ ยิ่งดี อันนี้แล้วแต่คนชอบ เพราะส่วนใหญ่คนที่เลี้ยงปลาชนิดนี้ มักเลี้ยงไม้น้ำด้วย ดังนั้นถ้าตู้ใหญ่ๆ จะเห็นระบบ Community หรือชุมชนของปลาได้มากขึ้นครับ

หลังจากที่เราเข้าใจหลักการคร่าวๆ ด้านบนแล้ว คราวนี้เรามาลงรายละเอียดกันบ้างดีกว่า

เริ่มจากการจัดตู้และเซทระบบน้ำโดยการพักน้ำ ลดคลอรีน หรือ เติมแบคทีเรียสำเร็จช่วยในการปรับสภาพน้ำให้ดียึ่งขึ้น แล้วค่อยนำปลาลงตู้ครับ อย่างที่กล่าวไว้ข้างต้นแล้วว่าถ้ายิ่งปลามีพื้นที่มาก ปลาจะสามารถแสดงพฤติกรรมตามธรรมชาติออกมาได้มากกว่าครับ

ดังนั้นการจัดตู้ที่ดีควรมีพื้นที่เพียงพอให้ปลาว่ายได้สะดวก หลบซ่อนได้บ้างเป็นครั้งคราว ไม่ใช่มีก้อนหินก้อนเดียว แล้วเล่นซ่อนแอบแบบหนังอินเดีย ดังนั้นควรจะมีเศษกระถางและต้นไม้บ้าง เพื่อให้ปลามีที่หลบซ่อน เหมือนกับแหล่งน้ำธรรมชาติของเขาจริงๆ การจัดพื้นที่ควรลาดจากด้านหลังของตู้ ลงมาด้านหน้า เพื่อที่เราเองจะได้ดูปลาได้สะดวก ไม่ต้องไปพลิกหาจากหลังก้อนหินบ่อยๆ เหมือนผม เหะๆๆ เพื่อนร่วมตู้ Tankmate

อันนี้แล้วแต่ชอบครับ แต่ควรจะเป็นปลาชนิดเล็กๆ ด้วยกัน เช่น ปลานีออน, คาร์ดินัล และปลาตระกูล Barbs เป็นต้น หรือจะเป็นพวกที่ไว้สำหรับกำจัดของเสีย เช่นน้ำผึ้ง (แต่ในกรณีที่จะเพาะลูกปลา ไม่ควรมีเพื่อนร่วมตู้) จริงๆแล้ว เพื่อนร่วมตู้มีผลมากกว่าที่จะมีเอาไว้ประดับตู้เฉยๆ Tankmake พวกนี้มีส่วนช่วยให้ปลาหมอแคระของเรามีอะไรทำในชีวิตประจำวันบ้าง เช่น ออกกำลังกายยามเช้า ยามบ่ายและ ยามเย็น , ฝึกความเป็นผู้ใหญ่ (จริงๆ นะเอ้า) ลดความเครียด และความขี้อายในปลาบางตัว และมีส่วนสำคัญในการกระตุ้น สัญชาติญาณในการผสมพันธุ์ เพื่อดำรงเผ่าพันธุ์ ของเค้าด้วย ในขณะเดียวกัน บางคนก็นิยมใส่ Apistogramma หลายๆ ชนิดไว้รวมๆ กัน ซึ่งก็อาจดูสวยและหลากหลายไปอีกแบบ ถึงปลาชนิดนี้จะค่อนข้างดุเล็กๆ แต่ก็พอจะอยู่กันได้ครับ แต่ถ้าจะให้ผมแนะนำจริงๆ ผมว่าควรจะเลี้ยงแยกชนิดน่าจะดีกว่า เพราะถึงแม้ว่าจะเป็น ปลาหมอแคระ (Draft Cichlid) เหมือนกัน แต่ปลาบางตัวไม่ได้มาจากแหล่งเดียวกัน อาจมีความต้องการหลายๆ อย่างโดยเฉพาะอย่างยิ่งเรื่องน้ำที่ไม่เหมือนกัน ครับ

ระบบกรอง

คราวนี้เรามาดูสิ่งสำคัญอีกอย่างนั่นคือระบบกรองครับ ระบบกรองที่ผมแนะนำให้เพื่อนๆ ใช้ ก็คือกรองฟองน้ำเล็กๆ ข้างตู้ครับ ส่วนกรองใต้กรวดนั้นก็พอได้ แต่อาจทำความสะอาดยากพอสมควร กรองน้ำหลากน้ำล้นนี่ก็ใช้ได้ครับและค่อนข้างใช้ได้ดีแต่ไม่ควรแรง เกินไป สุดท้าย power head กำลังแรงมหาศาล ไม่ควรอย่างยิ่งที่จะนำมาใช้เป็นระบบกรองครับ เดี๋ยวปลาจะกระเด็นเป็นจิ้งจกติดข้างฝาไปซะก่อน

แสงไฟ

โดยมากแล้ว แสงแดดที่ส่องเข้ามาอ่อนๆ ในห้องนั้นเหมาะที่สุด สำหรับปลาหมอแคระครับ เนื่องจากปลาหมอแคระชอบแสงสลัวๆ พอประมาณ แต่อาจเป็นข้อยกเว้นได้บ้างสำหรับตู้ไม้น้ำซึ่งแน่นอนว่ามีความ ต้องการ ใช้แสงมาก เป็นพิเศษ ปลาอาจหลบอยู่ตามเงาของต้นไม้นั้นๆ ซึ่งก็ไม่น่าจะมีปัญหาอะไรครับ

อาหารการกิน

ปลาหมอแคระก็เหมือน ปลาหมอในเขตร้อนทั่วๆไปครับ ที่ต้องการ โปรตีนในสัดส่วน 70%ของอาหารที่กินเข้าไป ตามธรรมชาติแล้ว ปลาหมอแคระจะกินอาหารจำพวกแมลง, ตัวอ่อนของแมลง หรือแม้ กระทั่งตัวอ่อนของสัตว์น้ำบางชนิด เพื่อควบคุมสัดส่วนของโปรตีน, เกลือแร่, และวิตามินให้อยู่ในระดับที่สมดุลย์ แม้ว่าปลาชนิดนี้จะถูกจับมาเพาะในตู้ ความหลากหลายของอาหารก็ยังมีความสำคัญมากๆ ในการที่จะทำให้ปลาของเราปลอดภัยจากโรคภัยไข้เจ็บครับ

โดยทั่วไป อาหารที่หาง่ายๆ สำหรับคนเลี้ยงก็คือ ไรทะเล, หนอนแดง และใส้เดือน ซึ่งอาหารแต่ละชนิดนั้น อย่างที่รู้ๆ กันว่าควรทำความสะอาดด้วยด่างทับทิมเสียก่อน (ยกเว้น ไรทะเลซึ่งค่อนข้างสะอาดอยู่แล้ว แต่จำเป็นที่ผู้เลี้ยงควรจะต้องล้างน้ำเปล่าให้จืดสนิทเสียก่อน)

การให้อาหาร ไม่ควรให้มากจนเกินไป หรือถี่จนเกินไป(ยกเว้นลูกปลา) เนื่องจากปลาที่ทานมากเกินไป จะมีผลโดยตรงทำให้โปรตีนและไขมันสะสม จนเกิดโรคได้ง่าย ส่วนอาหารแห้งควรให้ไนปริมาณที่พอเหมาะเช่นกันครับ

โรคที่สำคัญ

- Ich อิ๊ค หรือ ชื่อสามัญโรคจุดขาว ใช้ยารักษาโรคจุดขาวทั่ว ใส่ตามที่ฉลากระบุ ครับ

- Dropsy หรือโรคบวมน้ำ เป็นโรคที่ค่อนข้างจะเป็นบ่อย โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับตัวเมียที่พึ่งวางไข่เสร็จ เนื่องจากเป็นช่วงที่ตัวเมียจะอ่อนแอ และเชื้อโรคเข้ามารบกวนได้ง่าย ยาที่ใช้รักษา Kanicyn (คานิซิน)

- โรคตาบวม โรคตาบวมเกิดจากเชื้อโรคเข้าไปฝังอยู่ในตา อาการคือตาของปลาจะค่อยๆ ถลนออกมาครับ ยาที่ใช้รักษา ยังไม่ทราบ

- โรคเชื้อราที่ตัว เชื้อราจะขึ้นเการตามตัวและครีบครับ รักษาอาการแต่เนิ่นๆโดยใช้ ยาฆ่าเชื้อราปลาธรรมดา หรือมาลาไคท์

วิธีป้องกันที่ดีที่สุด คือให้อาหารปลาแต่พอเหมาะ และเปลี่ยนถ่ายน้ำ 10-15% ทุกๆสองวัน

เทคนิคสำคัญสุดท้ายในการเลี้ยง

- ควรเปลี่ยนน้ำ 10-15% สองวันครั้ง

- หมักน้ำด้วยใบไม้แห้ง เช่น ใบหูกวาง ใบทองหลาง ใบตองแห้ง เนื่องจากมีสารแทนนินสูง ทำให้สภาพน้ำเหมาะสมยิ่งขึ้นครับ

- ปุ๋ยไม้น้ำบางชนิด อาจมีส่วนผสมของธาตุเหล็ก (Iron) อาจมีส่วนช่วยขับสีปลาได้มากขึ้นครับ

สุดท้ายจริงๆ บทความนี้เพียงแค่นำเสนอไอเดีย และข้อมูลคร่าวๆ เกี่ยวกับการเลี้ยงปลาหมอแคระแบบพื้นฐานเท่านั้น ถ้ามีความรู้เพิ่มเติมอย่างไร จะนำมาเสนออีกครั้งในโอกาสต่อไป ครับ พ๊ม