0000032

อาหารปลา สื่อรักระหว่างคนกับปลา

ปลาเสือพ่นน้ำ สามารถ พ่นหยดน้ำ เพื่อจับแมลง เหนือผิวน้ำ

สมัยผมยังเด็ก ผมเลี้ยงปลาแม่น้ำเป็นหลัก เฝ้าดูการกินอาหารของมันอย่างตื่นเต้นสนุกสนาน มีปลาเสือพ่นน้ำที่เชื่องมากอยู่ฝูงหนึ่ง เอาข้าวสุกวางแปะไว้ข้างตู้เหนือน้ำประมาณสี่ห้านิ้ว เจ้าปลาตาโตจะว่ายรี่มาเป็นฝูง มาออบริเวณใต้เมล็ดข้าวแล้วพากันระดมยิงน้ำขึ้นไปที่ข้าวสวยสีขาว แรงฉีดนั้นแรงมาก เพียงสักสองสามครั้งเท่านั้น เมล็ดข้าวถูกน้ำเข้าให้อย่างจังก็คลายความเหนียวตกลงสู่เบื้องล่าง คราวนี้ใครไวกว่าก็ได้ก่อน บางครั้งเจ้าตัวที่พ่นน้ำเองกลับชวดข้าวเมล็ดนั้นไปก็มี

กิจกรรมที่สามารถทำร่วมกับปลาที่เลี้ยงไว้ยังมีอีกครับ เช่น การป้อนผักบุ้งให้ปลาแรดเผือกตัวโต ผมถือปลายด้านหนึ่งของก้านผักบุ้งไว้ เอาปลายอีกด้านจ่อเหนือน้ำนิดหน่อย ปลาแรดตัวนวลสวยหัวโหนกจะว่ายเนิบนาบมาช้าๆ โผล่หัวขึ้นพ้นน้ำมางับผักบุ้ง ผมออกแรงดึงไว้ไม่ปล่อย เจ้าแรดก็ไม่ยอม เข้าทำนองบุ้งเข้าปากแรดแล้วจะปล่อยได้ไง สุดท้ายก็เสร็จมัน งับ งับ งับ จนถึงโคนที่เราจับไว้จนต้องรีบปล่อยมือ แต่หลายครั้งมันก็ไม่สนตรงโคน เพราะคงรู้ว่ายังไงนายท่านต้องมียอดอ่อนๆให้ข้าพเจ้าอีกแหง

ปลาแรด เป็นปลากินพืช เชื่องคนง่าย

การเลี้ยงอะโรวาน่าก็เป็นอะไรที่ตื่นเต้นไม่น้อย ตอนเด็กๆไม่คิดอะไรมาก เจ้าของร้านปลาบอกว่าอะโรวาน่าเป็นปลาที่ชอบกินจิ้งจกกับแมลงสาบเป็นนิจ (มารู้ตอนโตว่ามั่ว) ก็ตระเวนล่าสัตว์สองประเภทนี้อย่างเอาเป็นเอาตาย แมลงสาบนี้นานๆ เจอที กระทืบด้วยอุ้งเท้ามารอย่าให้ถึงขั้นเละ ใช้นิ้วชี้กับนิ้วโป้งคีบตรงปลายหนวดหย่อนให้เจ้าปลาเกล็ดใหญ่ มันฮุบดังโผลงแทบดึงมือกลับไม่ทัน

ส่วนจิ้งจกเคราะห์ร้ายหน่อยเพราะหาง่าย กรรมวิธีในการเอาจิ้งจกลงมาจากฝาผนังหรือเพดานนั้นไม่ยากครับ เอาหนังยางมาร้อยเป็นตุ้มสองตุ้มเกี่ยวกัน ตุ้มนึงให้มีจำนวนยางน้อยกว่าหน่อยใช้สำหรับดีด เราเรียกว่า &ลูกหนู& เวลาใช้ก็เอาปลายนิ้วชี้เกี่ยวหนังยางไว้ด้านนึง อีกด้านใช้มืออีกข้างเหนี่ยว แรงเบาขึ้นอยู่กับระยะทางและความโหดส่วนตัว ส่วนใหญ่เราเอาเพียงเบาะๆพอให้จิ้งจกตกลงมาดังตุบ จะมีการมึนงงเล็กน้อย จังหวะนั้นให้รีบจับใส่ถุงไว้ รวบรวมได้พอประมาณค่อยเอาไปเสิร์ฟ

อีกวิธีนึงในการล่าจิ้งจก เพื่อนผมแนะนำว่าเจ๋งกว่า &ลูกหนู&อีก คือเอาฟ็อกกี้หรือกระบอกน้ำที่ใช้เวลาแม่รีดผ้า ใส่อาวุธคือน้ำเปล่าๆให้เต็ม เจอจิ้งจกทำเสียงจุ๊ๆๆที่ไหนไม่ต้องกลัวลางร้าย หาให้เจอตัวแล้วฉีดๆๆ ตีนที่เป็นสุญญากาศของมันพอโดนน้ำเข้าเต็มๆก็คลายตัว ร่วงผลอยให้เก็บได้สบายๆ แต่วิธีนี้ผมไม่ค่อยชอบใช้เพราะล่าได้เพียงระยะใกล้ สูงหน่อยก็ไม่ถึงแล้ว เปรียบเหมือนปืนลูกซอง แต่ &ลูกหนู&ที่ผมนิยมเปรียบได้กับปืนใหญ่ บิสมาร์ค ยิงข้ามทวีปได้เลย แต่ต้องแม่นหน่อย

การล่าสัตว์อื่นมาให้สัตว์อีกชนิดนึงกินนี้ตอนเด็กๆ รู้สึกตื่นเต้นดี มีการเฮกันให้ลั่นเวลาปลาฮุบเหยื่อ ครั้นโตมาก็ให้รู้สึกว่าบาปกรรมเต็มที สุดท้ายก็เลิก ไม่ทำอีกเลย แถมเวลาเห็นเด็กๆ วิ่งพล่านหาแมลงสาบไปให้ปลาอะโรวาน่าก็ตบมือเรียก เด็กนึกว่าจะให้ตังค์ แต่เปล่าครับ ด่าเสียพอแรงจนหงอย เป็นโรคซึมเศร้า เลิกหาไปเลย

ฝูงปลาตะเพียน แย่งอาหาร กันที่ สวนหลวง ร.9

ปลาตะเพียน เป็นปลาที่กินได้ทุกอย่างที่ขวางหน้า เวลาผมไปนั่งที่สวนหลวง ร.9 เห็นคนอื่นๆ เขาเตรียมขนมปังบ้างอาหารปลาแบบอื่นๆ บ้างไปให้ปลาสวายและปลาตะเพียนที่นั่น ซึ่งมีอยู่ราวล้านตัวได้ (ก็เห็นผุดกันยังกับน้ำเดือด) ผมไปตัวเปล่า ไปถึงก็เด็ดหญ้าที่ขึ้นข้างสระน้ำนั่นแหละครับ โปรยลงไป อึดใจเดียวเท่านั้น มากันเป็นฝูงเลย ฮุบกันจุ๊บจั๊บๆ บางทีปลาดุกก็ขี้นมาแจม เห็นหนวดแผล็มๆขึ้นมาเหนือน้ำคงนึกว่าเราไม่รู้ ประหยัดดีครับ แต่วิธีนี้แนะนำว่าควรไปให้ไกลๆ เจ้าที่โปรยขนมปังและอาหารปลาหอมๆ เพราะจะไม่มีปลาตัวไหนมาอุดหนุนคุณเลย เว้นปลาที่แก่ชรา ไม่อยากไปแก่งแย่งปลาเด็กๆ หนุ่มสาวเขา

ใครที่คิดว่าปลาตะเพียนกินเฉพาะพืชต้องคิดใหม่เสียแล้วล่ะครับ ผมเองเมื่อก่อนก็คิดเช่นนั้น สู้อุตส่าห์ไปหาซื้อมาเลี้ยงรวมกับปลาสอดปลาเซลฟิน ครั้นพอโตขึ้นมา มันล่อปลาในตู้เสียเกลี้ยง ยกเว้นปู่เซลฟินที่ตัวใหญ่เบ้อเริ่มไว้สองสามตัวที่มันกินไม่ได้ ปลาตะเพียนก็เหมือนปลาอื่นๆในแม่น้ำบ้านเราครับ กินทุกอย่าง ลูกกุ้งลูกปลา แต่ชอบทำหน้าทำตาเป็นนักมังสะวิรัติ อินโนเซนท์ หลอกให้เราตายใจ

สิบห้าปีก่อน เลี้ยงปลาทองไว้อ่างนึง ว่ายวนไปมาน่าเอ็นดูจริงๆครับ พอเห็นคนก็ว่ายรี่มาหา ทำปากหงุบหงับขออาหาร เห็นเป็นอดไม่ได้ ต้องโปรยไปให้นิดๆหน่อยๆ เสียทุกครั้ง เพื่อนผมคนนึงเลวมาก (หวังว่าคงไม่ได้อ่านอยู่นะ) เผลอหน่อยเดียวดันแคะขี้มูกดีดให้ปลากิน เจ้าปลาก็ไม่รู้เรื่องนึกว่าอาหารเม็ดก็ฮุบกันเอร็ดอร่อย ทะเลาะกันจะเป็นจะตาย ผมว่ามันสกปรก ส่วนเจ้าเพื่อนตัวดีบอก เอ็งไม่รู้อะไร ขี้มูกเต็มไปด้วยสารอาหารสำคัญ ปลาจะโตเร็วสีสวย วุ้นขึ้นยังกะวุ้นคุณอุ๊ เอาเข้าไป

อาหารปลาไฮเกร็ด สำหรับ อนุบาลลูกกบ และ ปลากินเนื้อ

ปลาหมอส่วนใหญ่ที่เลี้ยงก็เป็นอะไรที่เลี้ยงง่ายจริงๆ โดยเฉพาะปลาหมอตัวโตๆ จากอเมริกากลางและอเมริกาใต้ ให้อะไรก็กิน โยนอาหารเม็ดอย่างดีให้ ก็กิน โยนอาหารเม็ดอย่างเลวให้ มันก็กิน แถมทำท่าขอเพิ่ม โยนข้าวสุก มันก็กิน โยนข้าวเหนียว มันก็กิน หลังๆหมั่นไส้ โยนหนังยางลงไป อ้าว ดันกินอีก แต่เคราะห์ดีที่มันแยกแยะออกเลยรีบคายออกมา แล้วทำท่าเอาปากชนหน้าตู้ส่ายหางถี่ๆ เป็นทำนองว่า เฮ้ย อย่าล้อเล่นน่า ส่งอาหารมาให้ข้าอีก แต่จริงๆแล้ว การให้อาหารสำหรับปลาแต่ละชนิดต้องพิจารณาให้ดีก่อนว่า ปลานั้น ในธรรมชาติกินอะไรเป็นอาหาร กินพืชให้พืช กินสัตว์ให้สัตว์ เดี๋ยวนี้มีอาหารสำเร็จรูปบริการทุกประเภท เลือกซื้อให้ถูกแล้วปลาจะเจริญเติบโตแข็งแรง มีความสุข อย่าเป็นประเภท นึกอะไรไม่ออกบอกไรทะเล เพราะนอกจากปลาจะได้รับสารอาหารไม่ตรงตามโภชนาการที่เขาควรได้รับแล้ว ยังอาจมีสิทธิตายเอาได้ง่ายๆ สำหรับปลาหลายๆประเภท เช่น ปลาหมอสกุลโทรเฟียสหรือเอริทโมดัส เป็นต้น

พูดถึงปลาหมอพวกนี้ หลายคนไม่รู้ นึกว่า อ้อ กินเนื้อสัตว์ไม่ได้ใช่มั๊ย งั้นจงรับประทานไฮเกรดไปก็แล้วกัน ถูกดีอีกต่างหาก หารู้ไม่ว่า &ไฮเกรด&ที่ว่านั้น มีส่วนประกอบของโปรตีนจากสัตว์มากกว่า 50 เปอร์เซ็นต์ ปลากินพืชมีลำไส้ที่ยาวและไม่สามารถย่อยอาหารที่หนักๆได้ดีเหมือนปลาที่กินสัตว์เป็นอาหาร บางคนให้เสียเผื่อกันหิวไปสามวัน มาดูอีกทีปลาท้องอืดอ้าปากพะงาบๆ รอวันตาย อาหารสำหรับปลาหมอใหญ่ๆอย่างสกุลเวียจา (Vieja spp.) ในธรรมชาติมักเป็นเมล็ดพืช พืชน้ำและวัชพืชต่างๆทั้งที่อยู่ในน้ำและลอยมาตามน้ำ สิ่งมีชีวิตก็กินบ้าง แต่ไม่หนักหนาสาหัสขนาดลูกกุ้งลูกปลา ส่วนใหญ่เป็นแมลงน้ำ ตัวอ่อนสัตว์น้ำที่พอหาได้ ชาวประมงในเม็กซิโกใช้วิธีโปรยเมล็ดข้าวโพดเป็นเหยื่อล่อ เวียจา อาร์เจนเทีย (Vieja argentea) ก่อนใช้แหโยนลงไป วิธีนี้ขลังสุด ตามที่ได้ฟังมา แต่สุดโหดอย่างมานาเกวนเซ่ (Parachromis managuensis) หรือสเปลนดิด้า (Parapetenia splendida) พวกนี้เป็น Piscivorus คือกินปลาอื่นๆเป็นอาหารหลัก จริงอยู่ที่เวลานำมาเลี้ยงมันกินได้สารพัดด้วยความตะกระของมัน แต่สิ่งที่มันต้องการ คือ สารอาหารโดยเฉพาะโปรตีนจากเนื้อสัตว์มากๆ เวลาให้อาหารสำเร็จรูปก็น่าจะต้องคำนึงถึงตรงนี้ด้วย ไม่ใช่ว่าอาหารเม็ดอะไรก็ได้ ยิ่งถูกยิ่งดี เห็นกินเหมือนกันคงไม่เป็นไร

Parachromis managuensis หรือ ปลาหมอมานาเกวนเซ่

เรื่องอาหารเป็นเรื่องที่จำเป็นอย่างยิ่งสำหรับนักเลี้ยงปลา สิ่งหนึ่งที่ต้องนึกถึงอยู่เสมอคือ การที่ปลากิน อาจไม่ได้หมายความว่าปลาชอบเสมอไป ผมเองเห็นคนที่ใช้อาหารผิดกับประเภทของปลาอยู่บ่อยๆ ครั้นพอเตือน เขากลับบอกว่า ปลามันกินดี ไม่อยากเปลี่ยนอาหาร ก็เลยจนใจ แต่สิ่งที่เรียนรู้มามันก็เป็นอย่างนั้นจริงๆ อย่าปล่อยให้เรื่องเล็กๆน้อยๆอย่างนี้ผ่านหูผ่านตาไปนะครับ ความสุขของการเลี้ยงปลาที่เวลาให้อาหารแล้วปลามากินนั้น ถ้าไม่มีความรู้แล้ว จะกลายเป็นสุขอยู่ฝ่ายเดียว ปลากินเข้าไปๆยิ่งโทรม หรือแทนที่จะอยู่ได้นานก็กลับอยู่ได้เพียงไม่กี่ปี ทราบไหมครับว่าปลาหมอส่วนใหญ่นั้นอยู่ได้นานเกิน 5 ปี บางชนิดอยู่ได้ถึง 20 กว่าปี เช่นปลาหมอแจ๊ค เดมป์ซีย์ (Nandopsis octofasciatus) แต่เวลาเราเอามาเลี้ยง แค่ปีสองปีก็ดูแก่โทรมแล้ว เป็นเพราะเรื่องโภชนาการนั่นเองล่ะครับ

ภาพ : ninekaow.com